Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đại diện Việt Nam tham dự phiên họp toàn quyền của Viện Liên hiệp Nghiên cứu Hạt nhân (JINR)
Toàn cảnh Phiên họp hội đồng toàn quyền các quốc gia thành viên của JINR
Tại Phiên họp Tài chính ngày 24/3, các đại biểu đã thảo luận về kết quả thực hiện ngân sách năm 2024 và thông qua ngân sách điều chỉnh cho năm 2025. Cuộc họp cũng đã xem xét lựa chọn đơn vị kiểm toán độc lập cho JINR, cập nhật kế hoạch chuyển đổi hệ thống thông tin đấu thầu sang nền tảng kỹ thuật số mới và nghe báo cáo khoa học liên quan đến thí nghiệm trong khuôn khổ tổ hợp gia tốc NICA.
Phiên họp toàn quyền ngày 25–26/3 là sự kiện thường niên quan trọng, nơi các đại diện cấp cao của các quốc gia thành viên đánh giá tình hình triển khai các dự án nghiên cứu lớn và các chiến lược phát triển khoa học của JINR. Báo cáo của GS.VS. Tubnikov, Giám đốc JINR đã nêu bật nhiều thành tựu đáng chú ý, bao gồm tiến độ xây dựng và chuẩn bị vận hành tổ hợp NICA, các hoạt động khoa học trong khuôn khổ hợp tác với CERN (ATLAS, CMS, ALICE), dự án kính viễn vọng neutrino Baikal-GVD, cũng như những bước tiến trong nghiên cứu nguyên tố siêu nặng và phát triển cơ sở hạ tầng khoa học hiện đại. Đặc biệt trong khuôn khổ phiên họp năm nay, JINR đã tổ chức sự kiện khởi động lần chạy đầu tiên của Tổ hợp Gia tốc NICA với sự tham dự của đông đảo Đại diện toàn quyền các quốc gia thành viên JINR, đánh dấu cột mốc có ý nghĩa lớn trong lịch sử phát triển của JINR nói riêng và cộng đồng khoa học quốc tế nói chung. NICA là một dự án "megascience" tầm cỡ thế giới, quy tụ hơn 2.400 chuyên gia từ hơn 30 quốc gia, trong đó có cả các đối tác đến từ CERN. Sự kiện khởi động không chỉ đánh dấu khả năng vận hành thực tế của một trong những tổ hợp gia tốc hạt hiện đại nhất thế giới, mà còn mở ra triển vọng mới trong nghiên cứu vật lý hạt nhân, vật chất đậm đặc và nguồn gốc vũ trụ.
Đoàn đại biểu của Việt Nam tham dự Phiên họp
GS.TS. Trần Tuấn Anh cùng các đại diện toàn quyền các quốc gia thành viên JINR tham dự sự kiện khởi động lần chạy đầu tiên của Tổ hợp Gia tốc NICA
Ký kết Biên bản họp của Uỷ ban hợp tác Việt Nam - JINR (JCC)
Bên cạnh đó, GS.TS. Trần Tuấn Anh đã có buổi làm việc song phương với Viện sĩ Sharkov – Đại diện đặc biệt của Giám đốc JINR về hợp tác quốc tế nhằm thống nhất về việc thành lập Trung tâm Thông tin JINR tại Việt Nam, thúc đẩy hơn nữa các chương trình hợp tác nghiên cứu giữa các đơn vị khoa học Việt Nam với JINR, cũng như bàn bạc về việc phân bổ nguồn kinh phí cho các nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu do Đại diện toàn quyền Việt Nam đề xuất. Đoàn Việt Nam cũng đã có buổi gặp gỡ và giao lưu với cộng đồng các nhà khoa học trẻ Việt Nam đang học tập và làm việc tại JINR. Cuộc gặp là dịp để lắng nghe chia sẻ từ các nhà khoa học trẻ, khích lệ tinh thần nghiên cứu và tăng cường kết nối giữa thế hệ trí thức trẻ Việt Nam với các chương trình khoa học lớn tầm cỡ quốc tế. Trong thời gian qua, nhóm nghiên cứu Việt Nam tại JINR đã có gia tăng đáng kể về cả số lượng lẫn chất lượng. Hiện nhóm có 36 cán bộ và dự kiến sẽ tăng lên 45 trong năm 2025 – số lượng lớn nhất từ trước tới nay; năm 2024 công bố 36 bài báo quốc tế, trong đó hơn một nửa được đăng trên các tạp chí Q1 có uy tín, và hơn 40% bài có tác giả chính là người Việt. GS.TS. Trần Tuấn Anh cũng đã trao thưởng cho 03 nghiên cứu viên trẻ vì những đóng góp nổi bật trong các dự án quốc tế của JINR và các công bố chất lượng cao. Trong thời gian qua, các nhà nghiên cứu trẻ Việt Nam đã tham gia vận hành thiết bị máy gia tốc, thực hiện các thí nghiệm với chùm neutron và ion nặng, nghiên cứu vật liệu nano, và đóng góp vào các nhóm vật lý lý thuyết – những lĩnh vực đòi hỏi kỹ năng và nền tảng học thuật cao cũng như triển khai một số đề tài phối hợp với nhóm nghiên cứu tại VAST và một số đơn vị nghiên cứu Việt Nam khác; cùng xây dựng cơ sở khoa học vững chắc trong lĩnh vực vật lý hạt nhân, góp phần phục vụ chiến lược phát triển năng lượng hạt nhân vừa được tái khởi động tại Việt Nam.
Gặp mặt, thăm hỏi và động viên đội ngũ nghiên cứu viên, nghiên cứu sinh và sinh viên Việt Nam đang học tập, làm việc tại Dubna và trao thưởng cho các nghiên cứu viên đạt thành tích xuất sắc trong năm 2024
Chuyến công tác của đoàn đại biểu Việt Nam tại JINR khẳng định cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và giới khoa học Việt Nam trong việc tham gia tích cực vào các chương trình hợp tác khoa học quốc tế, đóng góp vào sự phát triển chung của khoa học cơ bản và công nghệ tiên tiến. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để Việt Nam thúc đẩy vai trò và vị thế của mình trong cộng đồng khoa học toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực vật lý hạt nhân và các ngành khoa học liên ngành với tiềm năng ứng dụng cao.
JINR và các Phiên họp toàn quyền
Viện Liên hiệp Nghiên cứu hạt nhân (JINR) được thành lập theo Công ước do 11 nước sáng lập ký ngày 26/3/1956, là một tổ chức nghiên cứu khoa học liên Chính phủ, nhằm liên kết tiềm năng vật chất và chất xám của các nước thành viên phục vụ cho các chương trình phát triển khoa học của mỗi nước thành viên. Việt Nam là nước thành viên thứ 12 ký Công ước sáng lập Viện Dubna vào năm 1956.
Về cơ cấu hoạt động, mỗi quốc gia thành viên chính thức sẽ cử một Đại diện toàn quyền của quốc gia tham gia Hội đồng Đại diện toàn quyền. Hội đồng Đại diện toàn quyền đứng đầu JINR và có quyền quyết định mọi vấn đề liên quan đến hoạt động của Viện. Từ năm 1982, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) được Chính phủ giao làm đại diện toàn quyền tại JINR. Hiện nay, Hội đồng Đại diện Toàn quyền JINR gồm 16 thành viên (đại diện cho 16 quốc gia là thành viên chính thức) họp mỗi năm 02 lần vào tháng 3 – tháng thành lập JINR tại Dubna và tháng 11 tại một quốc gia thành viên. Ban lãnh đạo JINR do Hội đồng toàn quyền bầu theo nguyên tắc bình đẳng. Chiến lược khoa học của JINR được xây dựng bởi Hội đồng Khoa học, bao gồm các nhà khoa học nổi tiếng đại diện cho các quốc gia thành viên và các nhà khoa học nổi tiếng từ các nước có nền khoa học phát triển ở Châu Âu và thế giới như Hungary, Đức, Hy Lạp, Ấn Độ, Ý, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Pháp, Thụy Sĩ, Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân Châu Âu (CERN),…
Nguồn tin: Trần Võ Quyên - Ban HTQT và Hải Âu - cán bộ VN tại JINR
Xử lý tin: Mai Lan
