Trung tâm Giám định ADN – Viện Công nghệ sinh học bàn giao kết quả giám định ADN hài cốt liệt sỹ chưa rõ thông tin năm 2020
Theo đó, bàn giao 669 trường hợp mẫu hài cốt có dữ liệu ADN chất lượng tốt để lưu trữ tại ngân hàng ADN của Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội nhằm phục vụ công tác so sánh, đối khớp với thân nhân liệt sỹ trong thời gian tới. Đây là nỗ lực của các cán bộ Trung tâm giám định ADN (Trung tâm) trong việc phối hợp với Cục Người có công lấy mẫu giám định hài cốt liệt sỹ tại một số Nghĩa trang liệt sỹ trên cả nước như Vị Xuyên, Sông Mã, Việt Lào… sau một năm đi vào hoạt động (tháng 7-2019). Để có được kết quả nêu trên, Trung tâm đã tiến hành 2.870 lượt phân tích mẫu hài cốt liệt sỹ và 180 lượt phân tích mẫu thân nhân liệt sỹ. Trung tâm cũng triển khai nghiên cứu để tối ưu hóa quy trình giám định trên các hệ máy sẵn có của Trung tâm nhằm tăng công suất tách chiết và phân tích từ 60 mẫu/tháng (2018) lên 400 mẫu/tháng (2020) tương ứng 96 mẫu/tuần. Bên cạnh nhiệm vụ phân tích mẫu ADN hài cốt, Trung tâm còn xây dựng 4 cơ sở dữ liệu các dân tộc Kinh, Mông, Ê Đê, Tu Dí nhằm phục vụ cho công tác giám định và tăng độ chính xác cho các kết quả giám định.
PGS.TS. Phí Quyết Tiến, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ sinh học và Cục trưởng Cục Người có công (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) ký Biên bản bàn giao kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ chưa rõ thông tin năm 2020 (đợt 1)
Các mẫu hài cốt và mẫu thân nhân được thực hiện trên tổ hợp bao gồm 10 phòng sạch hiện đại. Trung tâm Giám định ADN còn được được trang bị các thiết bị phục vụ cho công việc tách chiết ADN tự động, khuếch đại và kiểm định ADN, hệ thống giải trình tự ADN thế hệ mới, hệ thống server lưu trữ và phân tích dữ liệu. Trước đại dịch Covid-19, trong đợt giãn cách xã hội do dịch Covid (tháng 3-4/2020), Trung tâm tham gia giải mã toàn bộ trình tự gen virus SARS – CoV2 trong 4 ngày từ hệ máy giải trình tự sẵn có của Trung tâm. Với công nghệ giải trình tự thế hệ 3 của Trung tâm, hệ gen virus có thể được giải mã và lắp ráp mà không cần hệ gen tham chiếu đáp ứng được khả năng ứng biến khi có một dịch bệnh mới do virus gây ra mà không phải chờ đợi sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế
Phát biểu tại buổi lễ, ông Đào Ngọc Lợi, Cục trưởng Cục Người có công cho biết: Tính đến nay, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ đã thu thập được hơn 900 nghìn hài cốt liệt sỹ về an táng tại các nghĩa trang trên toàn quốc. Trong đó, hiện có hơn 200 nghìn hài cốt liệt sỹ chưa xác định được thông tin. Phương pháp giám định ADN xác định danh tính hài cốt liệt sỹ là một phương pháp khoa học và mang lại kết quả cao. Việc Trung tâm Giám định ADN phối hợp với Cục Người có công trong việc giám định ADN hài cốt liệt sỹ thời gian qua đã góp phần trả lại rất nhiều danh tính liệt sỹ, giải mã được nhiều hệ gen của hài cốt liệt sỹ, thân nhân liệt sỹ để lưu trữ vào ngân hàng ADN. Ông Đào Ngọc Lợi mong muốn Trung tâm Giám định ADN đẩy nhanh hơn nữa việc tiến hành giám định ADN hài cốt liệt sỹ vì càng để lâu chất lượng các mẫu hài cốt liệt sỹ càng suy giảm cũng như thân nhân của liệt sỹ tuổi già, sức yếu.
Theo PGS.TS. Phí Quyết Tiến, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ sinh học, Trung tâm Giám định ADN là một trong ba trong đơn vị chủ chốt được Chính phủ giao nhiệm vụ phân tích ADN để định danh cho các mẫu hài cốt liệt sỹ (Đề án 150), bên cạnh Viện Pháp Y Quân đội (Bộ Quốc Phòng) và Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an). Trung tâm được khai trương vào ngày 25/7/2019, có địa chỉ tại Khu nghiên cứu triển khai công nghệ Cổ Nhuế, phường Cổ Nhuế II, quận Bắc Từ Liêm, TP. Hà Nội.
Từ khi đi vào hoạt động thường quy, các cán bộ của Trung tâm đã làm chủ toàn bộ hệ thống thiết bị và hoàn thiện công nghệ. Đến nay, Trung tâm đã xây dựng và tối ưu hóa và xây được quy trình tách chiết ADN từ các mẫu xương: a) Quy trình tách chiết ADN từ xương lâu năm bằng phương pháp hữu cơ; b) Quy trình tách chiết ADN từ xương lâu năm bằng hệ máy tự động EZ1 – Advantage; c) Quy trình tách chiết ADN từ xương lâu năm bằng phương pháp tủa Isopropanol. Trung tâm cũng bước đầu thử nghiệm xây dựng quy trình giám định mới trên hệ máy giải trình tự thế hệ mới với mục đích tăng độ chính xác với những mẫu xương lâu năm, và mẫu xương thoái hóa. Hiện nay, Trung tâm là đơn vị duy nhất tại Việt Nam có khả năng sử dụng các hệ máy giải trình tự hiện đại nhất thế giới áp dụng vào phân tích các mẫu hài cốt. Đây là những tiền đề quan trọng để trung tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ giám định nhận dạng hài cốt liệt sỹ.
Trung tâm cũng đã và đang hợp tác chặt chẽ với các tổ chức lớn tại Hoa Kỳ như dự án USAID hỗ trợ cung cấp và nâng cao năng lực kỹ thuật để sử dụng thông tin ADN nhằm phân tích và xác định danh tích hài cốt liệt sỹ Việt Nam. Các tổ chức nước ngoài như Ủy ban quốc tế về người mất tích (ICMP), Phòng thí nghiệm nhận dạng ADN của lực lượng vũ trang Hoa Kỳ (AFDIL) và tập đoàn QIAGEN (Đức) cùng song hành góp phần hiện đại hóa công nghệ giám định với những mẫu khó tại Việt Nam.
Sau một năm khai trương và đi vào hoạt động, Trung tâm đã thực hiện tốt nhiệm vụ và vai trò nòng cốt của mình trong việc giám định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Trong thời gian tới, Trung tâm sẽ tiếp tục triển khai ứng dụng các quy trình đã tối ưu để định danh cho hơn 4.000 liệt sỹ, góp phần trả lại tên cho các liệt sỹ không biết tên và phần nào đáp ứng yêu cầu của nhân dân và kỳ vọng của Chính phủ.
