Rạn san hô có nguy cơ ngừng phát triển khi khí hậu tiếp tục ấm lên

Tẩy trắng san hô diện rộng tại vùng biển Caribe, Mexico (2023). Ảnh: Lorenzo Alvarez-Filip

Kết quả, được công bố trên tạp chí Nature, dự đoán hơn 70% rạn san hô trong khu vực sẽ ngừng phát triển vào năm 2040, và trên 99% sẽ ngừng phát triển vào năm 2100 nếu mức nóng lên toàn cầu đạt ngưỡng 2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Bài báo mang tiêu đề “Sự giảm phát triển của rạn san hô Đại Tây Dương sau sự nóng lên 2°C làm tăng tác động của mực nước biển”.

Biến đổi khí hậu, kết hợp với các yếu tố khác như bệnh san hô và suy giảm chất lượng nước, đang làm suy yếu khả năng phát triển của rạn san hô bằng cách gây chết san hô và làm chậm tốc độ tăng trưởng của các quần thể. Để đánh giá tác động của biến đổi sinh thái đối với tiềm năng phát triển của rạn san hô - tức khả năng cân bằng sinh học trong việc tích lũy theo phương thẳng đứng (xây dựng rạn) - nhóm nghiên cứu đã phân tích các rạn san hô hóa thạch tại khu vực nhiệt đới Tây Đại Tây Dương. Dữ liệu này được kết hợp với thông tin sinh thái hiện đại từ hơn 400 địa điểm để ước tính tốc độ phát triển rạn san hô hiện nay, đồng thời dự báo sự thay đổi trong tương lai dưới các kịch bản khí hậu khác nhau, cũng như khả năng các rạn san hô theo kịp mực nước biển dâng.

“Các kết quả chỉ ra rằng, theo kịch bản phát thải CO₂ hiện tại, hầu hết rạn san hô Đại Tây Dương không chỉ ngừng phát triển mà nhiều nơi còn bị xói mòn vào giữa thế kỷ,” giáo sư Chris Perry (Đại học Exeter), tác giả chính, cho biết.

Đồng thời, mực nước biển được dự báo tiếp tục tăng, trong khi tốc độ phát triển rạn san hô chậm lại. Sự “phân kỳ” này làm cho mực nước trên các rạn san hô tăng cao hơn, kéo theo nguy cơ ngập lụt tại những bờ biển dễ bị tổn thương và gây biến đổi sâu sắc các hệ sinh thái ven bờ. Dự báo cho thấy độ sâu nước có thể tăng khoảng 0,7 m vào cuối thế kỷ XXI nếu nhiệt độ toàn cầu vượt 2°C, và lên đến 1,2 m dưới kịch bản nóng lên mạnh hơn.

Khả năng phát triển của rạn san hô phụ thuộc đáng kể vào số lượng và thành phần loài san hô sống. Tuy nhiên, các đợt bùng phát dịch bệnh cùng hiện tượng tẩy trắng do nhiệt độ cao đã làm suy giảm nhiều loài then chốt trong quá trình xây dựng rạn. “Chúng ta đang chứng kiến sự suy giảm đáng báo động cả về số lượng và đa dạng san hô tại Đại Tây Dương,” tiến sĩ Lorenzo Alvarez-Filip (Đại học Tự trị Quốc gia Mexico), đồng tác giả, nhấn mạnh. Ông cũng cho biết biến đổi khí hậu không chỉ đẩy nhanh sự suy giảm này mà còn làm trầm trọng thêm các tác động sinh thái và kinh tế - xã hội liên quan đến mất mát san hô.

Tiến sĩ Didier de Bakker (Đại học Exeter), đồng tác giả khác, bổ sung: “Những thay đổi được dự báo sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến vùng ven biển, nơi rạn san hô hiện tại đang đóng vai trò giảm thiểu tác động của sóng. Đồng thời, các điều kiện môi trường trong các đầm phá ven bờ - vốn là nơi cư trú quan trọng của thảm cỏ biển - cũng sẽ bị biến đổi căn bản.”

Một trong những chiến lược ứng phó được đề xuất là phục hồi san hô nhằm đảo ngược xu hướng suy thoái và tăng cường phát triển rạn. Tiến sĩ Alice Webb (Đại học Exeter) nhấn mạnh: “Quy mô hành động cần thiết để phục hồi rạn san hô hiện nay là vô cùng lớn. Việc này chỉ có hiệu quả nếu được triển khai đồng thời với các biện pháp quản lý đất, nước bền vững và các hành động giảm thiểu biến đổi khí hậu mạnh mẽ. Giữ nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 2°C là điều kiện tiên quyết.”

Giáo sư Perry kết luận: “Chúng ta đang bước vào giai đoạn mà hai yếu tố then chốt - tốc độ phát triển rạn san hô và tốc độ dâng mực nước biển - đang vận động theo những hướng trái ngược. Hạn chế mức nóng lên toàn cầu là yếu tố quyết định nếu muốn giảm thiểu rủi ro và tránh những tác động nghiêm trọng nhất đến vùng ven biển cũng như hệ sinh thái đi kèm.”

Nguồn bài viết: https://phys.org/news/2025-09-coral-reefs-climate.html

Xử lý tin: Phương Hà