Nghiên cứu thành phần loài và một số đặc điểm sinh học của một số loài tò vò (Hymenoptera: Sphecidae) trên cây ăn quả và cây công nghiệp quan trọng ở tỉnh Hòa Bình

Ở Việt Nam, những nghiên cứu trước đây về nhóm ong họ tò vò Sphecidae còn ít và rải rác, chỉ dừng lại ở dạng điều tra và liệt kê thành phần loài ong tò vò hơn là những nghiên cứu sinh học, đánh giá hiện trạng quần thể, tiềm năng sử dụng và mối quan hệ sinh thái giữa chúng với các loài sâu hại cây trồng. 

Từ những vấn đề mang tính chất cấp thiết như trên, đề tài “Nghiên cứu thành phần loài và một số đặc điểm sinh học của một số loài tò vò (Hymenoptera: Sphecidae) trên cây ăn quả và cây công nghiệp quan trọng ở tỉnh Hòa Bình”, mã số: ĐLTE00.05/19-20 đã được Viện Hàn lâm KHCNVN phê duyệt và giao cho Viện sinh thái và Tài nguyên sinh vật làm cơ quan chủ trì. Đề tài do nhóm các nhà khoa học của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật nghiên cứu trong giai đoạn 2 năm (01/2019-12/2020), với sự chủ nhiệm của ThS. Phạm Huy Phong. Ngày 27 tháng 1 năm 2021, Hội đồng nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm KHCNVN đã nghiệm thu và đánh giá đề tài đạt loại Xuất sắc.

Mục tiêu của đề tài là đưa ra được danh sách thành phần loài và nghiên cứu được một số đặc điểm sinh học của họ tò vò Sphecidae trên một số cây ăn quả và cây công nghiệp ở tỉnh Hòa Bình làm cơ sở cho việc đánh giá vai trò trong phòng trừ sâu hại trên các cây trồng này và tiềm năng sử dụng chúng. 

Để đạt được mục tiêu này, đề tài đã thực hiện 4 nội dung chính gồm: 1- Điều tra thành phần loài tò vò và phân bố của chúng trên một số cây ăn quả và cây công nghiệp quan trọng ở tỉnh Hòa Bình; 2- Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học của một số loài tò vò họ Sphecidae; 3- Xác định những loài có khả năng nhân nuôi để sử dụng trong đấu tranh sinh học trên sâu và nhện hại cây trồng, đánh giá hiện trạng quần thể và tiềm năng sử dụng chúng; và 4- Đề xuất một số biện pháp nhằm bảo tồn và duy trì các loài tò vò này.

Đặt bẫy tổ trên cây bưởi tại xã Tân Thành, Lương Sơn, Hòa Bình

• Về khoa học:

• Về ứng dụng: Đề tài đã ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học (ở trên) để thử nghiệm nhân nuôi 3 loài tò vò, Ammophila clavus, Isodontia nigella và Sphex argentatus trên loài sâu khoang hại đậu tương Spondoptera litura (Fabricius) và trên loài châu chấu hại mía Oxya chinensis Thunberg, đã đem lại thành công bước đầu. 

Loài tò vò Sphex argentatus Fabricius (màu đen, bên phải) đang làm tổ

Ấu trùng loài tò vò Isodontia nigella (Smith) đang ăn châu chấu hại mía

Thử nghiệm nhân nuôi loài tò vò Isodontia nigella (Smith) trong phòng thí nghiệm

Các sản phẩm đề tài đã đạt được gồm:

- Các dẫn liệu về thành phần loài, một số đặc điểm sinh học của một số loài tò vò họ Sphecidae trên cây ăn quả và cây công nghiệp quan trọng ở tỉnh Hòa Bình; Xác định được những loài có khả năng nhân nuôi để sử dụng trong đấu tranh sinh học trên sâu và nhện hại trên một số cây ăn quả và cây công nghiệp, đánh giá hiện trạng quần thể và tiềm năng sử dụng chúng.

- Bộ mẫu vật gồm 136 loài ong họ tò vò Sphecidae được thu thập ở khu vực nghiên cứu.

- 04 bài báo đăng trên các tạp chí trong danh mục SCI-E, 01 bài báo đăng trên tạp chí thuộc danh mục Scopus, 01 bài báo đăng ở Hội nghị trong nước. Ngoài ra, đề tài đã đào tạo 01 nghiên cứu sinh (đã bảo vệ thành công).

Nguồn: ThS. Phạm Huy Phong, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
Xử lý tin: Phương Hà