Ngày Toán học quốc tế 2025: Toán học, Nghệ thuật và Sáng tạo
Chương trình được xây dựng nhằm thể hiện ý tưởng Toán học – với những phép tính cụ thể và hệ tư tưởng trừu tượng đã trở thành nền tảng để hiện thực hóa những ý tưởng nghệ thuật bay bổng và khơi nguồn các sáng tạo vô tận. Đặc biệt, thông qua hai bài giảng đại chúng về Ứng dụng của Toán học trong Nghệ thuật và Triết lý của Toán học trong Sáng tạo.
GS.TS. Trần Văn Tấn - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội với bài giảng “Toán học và nghệ thuật lát gạch đá hoa”
GS. TS. Trần Văn Tấn - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội với bài giảng “Toán học và nghệ thuật lát gạch đá hoa”. Ông chỉ ra rằng, trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta dễ dàng bắt gặp những kiểu lát gạch khảm nghệ thuật trên quảng trường, tường phố, lâu đài hay các công trình kiến trúc cổ kính. Việc lát một mặt sàn phẳng bằng những viên gạch có kích thước bằng nhau không chỉ đòi hỏi sự khéo léo của người thợ mà còn tuân theo những nguyên tắc toán học chặt chẽ. Bài giảng tập trung vào các khía cạnh toán học của quy trình lát gạch, bao gồm: Biểu diễn toán học của các loại gạch một mặt, hai mặt; Quy tắc sắp xếp và lát kín bề mặt; Ảnh hưởng của các quy luật hình ảnh đến hiệu ứng nghệ thuật; Phân loại các kiểu lát gạch theo quan điểm toán học; Tư duy “Làm việc địa phương, tư duy toàn cục” trong thiết kế và ứng dụng thực tiễn.
PGS.TS. Nguyễn Hoàng Hải - Đại học Quốc gia Hà Nội với bài giảng “Vai trò của toán học trong sáng tạo và tiếp cận chân lý”
PGS.TS. Nguyễn Hoàng Hải - Đại học Quốc gia Hà Nội với bài giảng “Vai trò của toán học trong sáng tạo và tiếp cận chân lý”. Bài giảng nêu vai trò của toán học trong việc tiếp cận những vấn đề tưởng chừng chỉ thuộc về triết học và khoa học viễn tưởng như trải nghiệm chủ quan và khả năng trí tuệ nhân tạo. Ông tập trung vào hai ví dụ cụ thể, minh họa cách toán học cung cấp những công cụ và góc nhìn mới: Giải mã trải nghiệm màu sắc và "Trực giác" của AlphaFold2. Trải nghiệm về màu sắc là một ví dụ điển hình của “qualia”, tức là những cảm nhận chủ quan, khó diễn tả bằng lời. Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, AlphaFold2, một hệ thống có khả năng dự đoán cấu trúc protein với độ chính xác đáng kinh ngạc, đã gây tiếng vang lớn. Hệ thống này sử dụng Multiple Sequence Alignment (MSA), cùng với kiến trúc mạng neuron, cho phép AlphaFold2 "học" các quy luật ẩn giấu trong dữ liệu và đưa ra dự đoán chính xác, tương tự như cách trực giác con người giúp ta đưa ra quyết định nhanh chóng dựa trên kinh nghiệm.
Trong khuôn khổ sự kiện cũng đã diễn ra Tọa đàm “Toán học, Nghệ thuật và Sáng tạo” với sự tham dự của GS. TSKH. Hà Huy Khoái, PGS. TS. Phan Thị Hà Dương, PGS. TS. Nguyễn Hoàng Hải, TS. Nguyễn Phương Đạt và chuyên gia Lang Minh. Buổi tọa đàm tập trung vào việc khám phá mối liên hệ giữa Toán học, Nghệ thuật và Sáng tạo, đồng thời cho thấy tư duy Toán học không chỉ hữu ích trong khoa học mà còn có thể ứng dụng rộng rãi trong đời sống và quản lý.
Theo GS. TSKH. Hà Huy Khoái, Toán học và nghệ thuật có một điểm chung là tính sáng tạo nhưng cũng có điểm khác nhau, mở ra một góc nhìn sâu sắc về bản chất của cả hai lĩnh vực. TS. Nguyễn Phương Đạt chia sẻ, tư duy Toán học ảnh hưởng mạnh mẽ đến công việc quản lý và sáng tạo, đặc biệt Toán học giúp tư duy có cấu trúc và hệ thống, ngay cả trong những lĩnh vực không trực tiếp liên quan. Là một nhà khoa học ở lĩnh vực Vật lý, PGS. TS. Nguyễn Hoàng Hải nhấn mạnh luôn có sự giao thoa giữa Toán học và các ngành khoa học khác. Hơn nữa, Toán học không chỉ có ứng dụng thực tế mà còn mang giá trị tư duy trừu tượng và sáng tạo. Chuyên gia Lang Minh cho rằng chính tư duy Toán học - với khả năng suy luận, trừu tượng hóa, phân tích số liệu - đã góp phần thúc đẩy sáng tạo và cải thiện chất lượng công việc ở lĩnh vực khoa học xã hội.
Chương trình Ngày Toán học quốc tế “Toán học, Nghệ thuật và Sáng tạo” đã thành công tốt đẹp. Sự kiện được tổ chức trực tiếp và phát trực tuyến trên các nền tảng số, thu hút sự quan tâm của đông đảo nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng, mang đến những góc nhìn đa chiều về Toán, Toán học không chỉ dừng lại ở những con số và phương trình mà là một phương thức tư duy mạnh mẽ, giúp con người khám phá những khía cạnh phức tạp của thế giới. Toán học không chỉ mô tả hiện thực mà còn mở ra những chân trời mới, định hình tương lai và thúc đẩy sáng tạo không giới hạn.
Thanh Hà
