Lễ trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025: Vinh danh trí tuệ Việt, khơi nguồn sáng tạo khoa học phục vụ đất nước
Sáng ngày 16/5/2025, Lễ trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025 đã được tổ chức trang trọng tại Hội trường Trần Đại Nghĩa, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, với sự tham dự của Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ ngành, địa phương, cùng đại diện giới khoa học, doanh nghiệp, cơ quan truyền thông, các đối tác trong và ngoài nước.
Giải thưởng Trần Đại Nghĩa – Tôn vinh khoa học ứng dụng phục vụ phát triển đất nước
Giải thưởng Trần Đại Nghĩa được thành lập từ năm 2015, mang tên một trong những nhà khoa học lỗi lạc của Việt Nam – Anh hùng Lao động. Thiếu tướng. GS.VS. Trần Đại Nghĩa. Ông là người đặt nền móng cho ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam hiện đại và là biểu tượng của trí tuệ, tài năng và lòng yêu nước trong giới trí thức khoa học – công nghệ. Giải thưởng Trần Đại Nghĩa tập trung tôn vinh các công trình nghiên cứu khoa học xuất sắc và đã được triển khai ứng dụng hiệu quả vào thực tiễn tại Việt Nam. Các công trình đoạt giải không chỉ có giá trị học thuật, mà còn góp phần trực tiếp giải quyết những vấn đề cấp bách, cụ thể của đất nước - từ nông nghiệp, tài nguyên, môi trường đến năng lượng, y tế...
Mỗi kỳ trao giải là một lần tri ân và khẳng định vai trò của đội ngũ nhà khoa học Việt Nam, đặc biệt là những người bền bỉ gắn bó với thực tiễn, âm thầm cống hiến vì lợi ích chung của cộng đồng.
Công tác xét chọn nghiêm túc, khách quan và minh bạch
Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025 tiếp tục khẳng định uy tín và chất lượng của mình qua quá trình xét chọn bài bản, công khai và minh bạch. Các hồ sơ tham dự được đánh giá kỹ lưỡng qua nhiều vòng: từ Hội đồng khoa học chuyên ngành, đến Hội đồng xét chọn Giải thưởng cấp Viện Hàn lâm, trước khi trình lãnh đạo phê duyệt kết quả chính thức.
Các tiêu chí được áp dụng gồm: Tính mới và sáng tạo của công trình; Khả năng ứng dụng thực tiễn và hiệu quả kinh tế - xã hội rõ rệt; Mức độ ảnh hưởng đến cộng đồng, ngành nghề hoặc địa phương áp dụng; Khả năng nhân rộng mô hình và chuyển giao công nghệ.
Sau quá trình đánh giá công tâm, năm 2025, Viện Hàn lâm quyết định trao giải cho hai công trình tiêu biểu, đại diện cho hai lĩnh vực có tính thời sự và ứng dụng rộng rãi: tài nguyên nước vùng núi cao và công nghệ thiết bị điện trung thế.
Từ vinh danh đến lan tỏa – Khoa học Việt vươn tầm hội nhập
Hai công trình được vinh danh năm nay tuy ở hai lĩnh vực khác nhau – một gắn với vùng cao, nông nghiệp và dân sinh; một gắn với công nghiệp, năng lượng và công nghệ cao – nhưng đều chung một mẫu số: phục vụ đất nước bằng tri thức và sáng tạo của người Việt Nam. Chính từ sự gắn bó với thực tiễn, từ khát vọng làm chủ công nghệ, từ trách nhiệm với cộng đồng và niềm tự hào dân tộc, các nhà khoa học đã kiên trì vượt qua khó khăn, rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng – điều mà Giải thưởng Trần Đại Nghĩa luôn hướng tới.
Lễ trao giải năm 2025 không chỉ là dịp tôn vinh trí tuệ khoa học Việt Nam, mà còn là minh chứng cho vai trò thiết yếu của khoa học công nghệ trong chiến lược phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo và nâng cao nội lực quốc gia. Với những đóng góp cụ thể, thiết thực, Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025 một lần nữa khẳng định: khoa học – công nghệ không chỉ là công cụ phát triển, mà còn là động lực tự cường, là hành trình đi đến tương lai thịnh vượng của Việt Nam.
Trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025
Tới dự và phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng gửi lời chúc mừng nồng nhiệt đến các cá nhân và tập thể được nhận Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025, đồng thời nhấn mạnh: "Giải thưởng Trần Đại Nghĩa là sự ghi nhận xứng đáng cho tinh thần cống hiến thầm lặng của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà sáng tạo - những người đã và đang miệt mài tìm tòi, nghiên cứu trong âm thầm, vượt qua muôn vàn khó khăn để đem lại những giá trị phục vụ phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng và an ninh của Tổ quốc”.
Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng phát biểu chỉ đạo tại Lễ trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa
Trong không khí trang trọng của Lễ trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025, Phó Thủ tướng cũng đề nghị các đại biểu tham dự cùng tưởng nhớ và tri ân một con người vĩ đại - Giáo sư, Viện sĩ, Thiếu tướng, Anh hùng Lao động Trần Đại Nghĩa.
Phó Thủ tướng cho biết thêm: “Giải thưởng Trần Đại Nghĩa không đơn thuần là một danh hiệu khoa học, mà còn là nguồn cảm hứng lớn đồi với thế hệ trẻ. Khi một công trình khoa học được vinh danh, chuyển hóa được tri thức thành sản phẩm phục vụ đời sống, đó chính là lời khẳng định rằng: Khoa học Việt Nam hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ, đổi mới sáng tạo và đồng hành cùng sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Từ đó, giải thưởng góp phần thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng, gắn kết giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và xã hội, tạo ra hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững. Đồng thời, Giải thưởng còn lan tỏa giá trị cốt lõi của khoa học - nơi mỗi nhà khoa học không chỉ giỏi chuyên môn mà còn mang trong mình tinh thần phụng sự Tổ quốc.
Chúng ta đang sống trong thời đại mà khoa học - công nghệ là động lực then chốt cho phát triển. Trong bối cảnh đó, Giải thưởng Trần Đại Nghĩa mang một ý nghĩa đặc biệt: nó không chỉ là sự tôn vinh quá khứ, mà là sự khuyến khích hiện tại và khai mở tương lai. Giải thưởng này củng cố và khẳng định niềm tin rằng: Việt Nam có thể vươn lên bằng nội lực trí tuệ, bằng lòng yêu nước và bằng chính những con người mang tinh thần Trần Đại Nghĩa - sống và sáng tạo vì đại nghĩa dân tộc.
Phó Thủ tướng mong rằng các nhà khoa học sẽ tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp của ngành khoa học - công nghệ, đóng góp nhiều hơn nữa cho sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, Phó Thủ tướng đề nghị tổ chức Giải thưởng thường niên 1 năm/1 lần để phù hợp với bối cảnh thực tế và chúc Giải thưởng ngày càng lan tỏa sâu rộng hơn nữa trong cộng đồng khoa học và toàn xã hội, góp phần viết tiếp tinh thần "Trần Đại Nghĩa" cho một Việt Nam phát triển hùng cường.
Một số hình ảnh tại Lễ trao Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025:
Tham quan gian trưng bày sản phẩm 02 công trình đạt giải năm 2025
Đại diện các tác giả nhận Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025 phát biểu cảm ơn
Tri ân Hội đồng Giải thưởng, Hội đồng khoa học và Nhà tài trợ
Chụp ảnh lưu niệm
| THÔNG TIN VỀ 2 CÔNG TRÌNH Công trình 1: Công nghệ hồ treo thu trữ nước vách núi – Cứu cánh cho vùng núi cao thiếu nước Tác giả: PGS.TSKH. Vũ Cao Minh (Viện Các Khoa học Trái đất); TS. Vũ Văn Bằng (Viện Công nghệ nước và môi trường, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam), KS. Nguyễn Chí Tôn (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hà Giang). Tình trạng thiếu nước sinh hoạt và nước tưới ở các vùng núi cao luôn là bài toán nan giải nhiều thập kỷ qua. Địa hình hiểm trở, điều kiện thời tiết khắc nghiệt khiến cho việc dẫn nước, khoan giếng hay xây hồ chứa truyền thống gặp nhiều khó khăn, chi phí cao và thiếu tính bền vững. Trong bối cảnh đó, nhóm tác giả đã phát triển một công nghệ độc đáo – hồ treo thu trữ nước vách núi – sử dụng chính địa hình dốc cao để thu gom và tích trữ nước mưa trong mùa ẩm, cung cấp nước cho sinh hoạt và canh tác trong mùa khô. Đây có thể coi là công trình kết tinh từ tâm huyết và thực tiễn gắn bó với đồng bào vùng cao, công nghệ hồ treo vách núi được thiết kế và triển khai nhằm thu và trữ nước mưa tại các khu vực địa hình hiểm trở, nơi thiếu nước sinh hoạt và sản xuất kéo dài. Với cấu trúc đặc biệt, tiết kiệm chi phí và phù hợp địa hình núi đá, giải pháp này giúp ổn định đời sống người dân, phát triển nông nghiệp bền vững, đồng thời góp phần gìn giữ văn hóa và sinh kế của các cộng đồng dân tộc thiểu số. Tính đột phá và hiệu quả ứng dụng: • Tận dụng địa hình tự nhiên, không cần bơm hoặc dẫn nước phức tạp. Ngoài yếu tố kỹ thuật, công trình còn mang giá trị nhân văn sâu sắc: gắn nghiên cứu với phục vụ cộng đồng, hướng tới đối tượng yếu thế, đồng bào dân tộc thiểu số - những người vốn thiệt thòi về điều kiện sống và tiếp cận dịch vụ cơ bản. Công trình 2: Nghiên cứu, phát triển sản xuất tủ điện trung thế – Làm chủ công nghệ, nâng tầm công nghiệp Việt Tác giả: KS. Phạm Đình Thắng; KS. Đoàn Kỳ Bá; KS. Bùi Văn Đam của Công ty Cổ phần Kỹ thuật Công nghiệp Á Châu Trong bối cảnh quá trình chuyển đổi số, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đang diễn ra mạnh mẽ, nhu cầu về thiết bị điện, đặc biệt là tủ điện trung thế phục vụ các nhà máy, khu công nghiệp, hệ thống điện quốc gia là rất lớn. Tuy nhiên, phần lớn các thiết bị này vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu, chi phí cao và khó kiểm soát về kỹ thuật, đặc biệt khi vận hành trong môi trường khí hậu nồm ẩm của Việt Nam. Xuất phát từ thực tiễn đó, nhóm tác giả đã nghiên cứu và phát triển thành công hệ thống tủ điện trung thế, đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế. Đây là công trình mang tính đột phá trong lĩnh vực công nghiệp – điện lực, với mục tiêu làm chủ công nghệ sản xuất tủ điện trung thế tại Việt Nam, tiến tới nội địa hóa thiết bị, giảm chi phí đầu tư và giảm phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Không chỉ góp phần hiện đại hóa ngành điện, công trình còn giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt trên thị trường công nghệ cao, mở ra nhiều triển vọng trong việc phát triển hạ tầng công nghiệp quốc gia. Giá trị công trình mang lại: • Là công trình đổi mới sáng tạo trong công nghiệp, đi từ nghiên cứu đến sản xuất hàng loạt quy mô lớn. Việc làm chủ công nghệ tủ điện trung thế còn tạo đà cho phát triển các sản phẩm công nghệ phụ trợ, xây dựng chuỗi cung ứng nội địa và thúc đẩy chuyển đổi công nghiệp xanh, bền vững tại Việt Nam. |
Mai Lan – Thanh Hà
