Khứu giác – Hệ thống cảnh báo nhanh nhất của con người

29/10/2021

Khả năng phát hiện và phản ứng với mùi của một mối đe dọa tiềm tàng là điều kiện tiên quyết để tồn tại của con người và các loài động vật có vú khác. Sử dụng một kỹ thuật mới, các nhà nghiên cứu tại Viện Karolinska ở Thụy Điển đã có thể nghiên cứu những gì xảy ra trong não khi hệ thần kinh trung ương đánh giá một mùi đại diện cho sự nguy hiểm.

Tác giả đầu tiên của nghiên cứu là Behzad Iravani, nhà nghiên cứu tại Cục Khoa học thần kinh lâm sàng, Viện Karolinska, cho biết: "Phản ứng né tránh của con người đối với những mùi khó chịu liên quan đến nguy hiểm từ lâu đã được coi là một quá trình nhận thức có ý thức, nhưng nghiên cứu của chúng tôi lần đầu tiên cho thấy rằng nó vô thức và cực kỳ nhanh nhạy".

Cơ quan khứu giác chiếm khoảng 5% bộ não con người và cho phép chúng ta phân biệt giữa nhiều triệu mùi khác nhau. Một phần lớn các mùi này có liên quan đến mối đe dọa đối với sức khỏe và sự tồn tại của chúng ta, chẳng hạn như mùi của hóa chất hay thực phẩm ôi thiu. Tín hiệu khứu giác đến não trong vòng 100 đến 150 mili giây sau khi được hít vào bằng mũi.

Hình minh họa hành vi khứu giác trong não. Ảnh: ScienceDaily

Sự tồn tại của tất cả các sinh vật sống phụ thuộc vào khả năng tránh nguy hiểm và tìm kiếm nguồn thức ăn. Ở người, khứu giác dường như đặc biệt quan trọng để phát hiện và phản ứng với các kích thích có nguy cơ gây hại. Cơ chế thần kinh nào có liên quan tới việc chuyển đổi mùi khó chịu thành hành vi tránh né ở người từ lâu đã là một bí ẩn. Một lý do cho điều này là việc thiếu các phương pháp đo tín hiệu không xâm lấn từ khứu giác, phần đầu tiên của não bộ (nghĩa đen là "mũi não") với các kết nối trực tiếp (đơn âm) đến các phần trung tâm quan trọng của hệ thần kinh giúp các nhà khoa học phát hiện và ghi nhớ các tình huống, mối đe dọa và nguy hiểm.

Nhóm nghiên cứu của Viện Karolinska đã phát triển một phương pháp lần đầu tiên có thể đo tín hiệu từ khứu giác của con người, nơi xử lý mùi và từ đó có thể truyền tín hiệu đến các bộ phận của não kiểm soát hành vi di chuyển và hành vi tránh né. Kết quả của họ dựa trên ba thí nghiệm, trong đó những người tham gia được yêu cầu đánh giá trải nghiệm của họ với sáu mùi khác nhau, một số tích cực, một số tiêu cực, trong khi họ đo hoạt động điện sinh lý của khứu giác khi phản ứng với từng mùi.

Tác giả cuối cùng của nghiên cứu là Phó Giáo sư Johan Lundström, Khoa Khoa học Thần kinh Lâm sàng, Viện Karolinska, chia sẻ thêm rằng, khứu giác phản ứng đặc biệt nhanh chóng với các mùi tiêu cực và gửi tín hiệu trực tiếp đến vỏ não vận động trong khoảng 300 mili giây. Tín hiệu khiến người đó vô thức ngả người về phía sau và tránh xa nguồn phát ra mùi. Các kết quả cho thấy khứu giác của chúng ta rất quan trọng đối với khả năng phát hiện các mối nguy hiểm trong vùng lân cận, và phần lớn khả năng này là vô thức hơn là phản ứng của chúng ta đối với nguy hiểm qua các giác quan của thị giác và thính giác.

Nguồn: ScienceDaily
Xử lý tin: Phương Hà