Kem nano bạc trị bệnh viêm vú ở bò sữa

Hiện nay, ngành chăn nuôi bò sữa thường xuyên phải đối mặt với những căn bệnh gây thiệt hại kinh tế mà cho đến nay vẫn chưa có giải pháp xử lý triệt để. Trong số đó, bệnh viêm vú được xem là căn bệnh gây thiệt hại lớn nhất cho ngành chăn nuôi bò sữa do có dẫn đến làm mất khả năng cho sữa của bò.

Chính vì vậy, trong khuôn khổ nghiên cứu của Dự án KHCN trọng điểm cấp Viện Hàn lâm KHCNVN “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp", các nhà khoa học thuộc Viện Công nghệ Môi trường đã nghiên cứu nhằm tìm ra loại thuốc tối ưu giúp phòng trị bệnh viêm vú ở bò sữa hiện nay.

Kem nano bạc để điều trị bệnh viêm vú ở bò sữa gồm: hoạt chất diệt khuẩn nano bạc có kích thước hạt nằm trong khoảng từ 10nm đến 50nm: 50mg đến 250mg/kg kem và tá dược tạo kem gồm dầu oliu (100g đến 700g/kg kem), sáp ong (10g đến 200g/kg kem) và nước vừa đủ. Kem nano bạc còn có tác dụng điều trị các vết viêm loét trên vú bò sữa, rút ngắn thời gian điều trị chúng và nâng cao sản lượng, chất lượng sữa bò.

Kem nano bạc có khả năng tiêu diệt các loại vi khuẩn là nguyên nhân chính gây ra bệnh viêm vú ở bò sữa như Streptococcus agalactiae (liên cầu), Staphylococcus aureus (tụ cầu) và trực khuẩn gây mủ Bacillus pyogenes, E.coli. Việc sử dụng kem nano bạc trong điều trị bệnh viêm vú ở bò sữa thay thế các thuốc kháng sinh khác có thể giảm dư lượng kháng sinh trong sản phẩm sữa bò, giúp nâng cao năng suất và chất lượng sữa bò, thân thiện với môi trường.

Gel và kem nano bạc nồng độ 50 – 250 ppm: A – gel không có bạc, B – kem nano bạc 50 ppm, C – kem nano bạc 100 ppm D – kem nano bạc 150 ppm, E – kem nano bạc 200 ppm, F – kem nano bạc 250 ppm

Đánh giá phòng trị bệnh viêm vú của kem nano bạc được thực hiện với đàn bò sữa đang ở độ tuổi sinh sản cạn sữa và giai đoạn khai thác sữa của Trung tâm nghiên cứu Bò và Đồng cỏ Ba Vì, Viện Chăn nuôi Quốc gia. Khả năng diệt vi khuẩn gây viêm vú bò của kem nano được đánh giá bằng phương pháp khuếch tán qua giếng thạch dựa trên đường kính vòng kháng khuẩn. Kết quả (bảng 1) cho thấy: khả năng diệt khuẩn tỷ lệ thuận với hàm lượng nano bạc trong kem, hàm lượng nano bạc càng cao thì biểu hiện diệt khuẩn của kem càng cao, đường kính vòng kháng càng lớn. Đáng chú ý là khả năng diệt khuẩn của iodine 1% (loại dung dịch được các trang trại, nông dân thường sử dụng trong khử trùng vú bò) chỉ tương đương với kem nano bạc 50 ppm.

Bảng 1. Đường kính (ĐK) vòng kháng khuẩn của kem nano bạc đối với một số loài vi khuẩn gây viêm vú trên bò sữa

Để vừa hiệu quả vừa kinh tế, kem chứa 150 ppm nano bạc được lựa chọn cho phòng và trị bệnh viêm vú bò sữa.

Để phòng bệnh viêm vú ở giai đoạn tiết sữa, sử dụng kem giúp màu sắc núm vú, độ khô da và sự sừng hóa xung quanh lỗ vú tốt hơn, đảm bảo sức khỏe núm vú tốt hơn phương pháp điều trị thông thường. Tiến hành đánh giá mức độ viêm vú cận lâm sàng bằng phương pháp kiểm tra CMT cho thấy, sử dụng kem nano bạc giúp giảm tỷ lệ viêm vú cận lâm sàng theo thời gian sử dụng. Sau 30 ngày thí nghiệm kết quả cho thấy tỷ lệ viêm vú cận lâm sàng của nhóm bò sử dụng kem nano thấp hơn so với nhóm bò đối chứng (13,64% so với 28,21%). Đến sau 45 ngày và 60 ngày của thí nghiệm kết quả cho thấy bò sử dụng kem nano có tỷ lệ viêm vú cận lâm sàng thấp hơn rõ rệt so với lô đối chứng (13,64% so với 38,89% và 6,38% so với 42,86%). Như vậy, hiệu quả phòng bệnh đạt tới 93,62%. Để phòng bệnh ở giai đoạn cạn sữa, kem được bôi vào núm vú 2 lần trong ngày giúp duy trì sức khỏe bầu vú tốt hơn và phòng bệnh hiệu quả.

Số lượng tế bào soma được dùng để đánh giá chất lượng của sữa. Tế bào soma là tế bào bình thường của cơ thể và có số lượng thấp ở trong sữa. Nếu số lượng tế bào soma tăng trong sữa là điều không bình thường, điều này dẫn đến chất lượng sữa bị giảm do bò bị nhiễm trùng ở phía trong tuyến vú (mastitis). Sử dụng kem nano bạc trong phòng và điều trị bệnh viêm vú ở bò sữa có tác dụng làm giảm số lượng tế bào soma có trong sữa, do đó tăng giá trị của sữa.

Xác định vi khuẩn trong mẫu sữa cho thấy khi sử dụng kem nano bạc bôi vú, số lượng vi khuẩn xuất hiện ít hơn đối chứng. Đặc biệt là khả năng hạn chế bào tử nấm của kem nano bạc là rất quan trọng vì viêm vú do nấm rất khó điều trị.

Ngoài tác dụng phòng bệnh, kem nano bạc có tác dụng cộng hưởng trong điều trị viêm vú bò sữa. Nghiên cứu điều trị bò viêm vú lâm sàng theo phác đồ như bảng 2.  Hiệu quả điều trị viêm vú đạt cao nhất ở phác đồ 3 đến 93,33% so với phác đồ 2 (73,33%) và phác đồ 1 (46.67%). Thực tế khi triển khai thí nghiệm, những trường hợp viêm vú do vi khuẩn như E.coli, CNS, … gây viêm vú với những biểu hiện như sữa có chứa bã đậu thì áp dụng phác đồ 1 thu được kết quả rất khả quan. Có thể coi phương pháp này giúp cho việc đảm bảo an toàn thực phẩm và tiết kiệm chi phí cho người chăn nuôi trong việc điều trị bệnh viêm vú. Đối với những vi khuẩn gây bệnh viêm vú truyền nhiễm như SA và SAG, vi khuẩn xâm nhập sâu vào trong thùy vú nơi có các tế bào tiết sữa thì rất cần có sự tác động toàn thân như kháng sinh. Tuy nhiên với việc ngăn chặn vi khuẩn bội nhiễm từ môi trường và việc tiêu diệt vi khuẩn xâm nhập sâu vào bên trong bầu vú của ceftiofur trong phác đồ 3 đã giúp cho tỷ lệ khỏi bệnh viêm vú đạt cao nhất (93,33%)..

Bảng 2. Phác đồ điều trị bò sữa viêm vú lâm sàng

Bôi kem nano bạc cho vú bò

Kiểm tra vú bò