Hội thảo khoa học “Streptokinase và yếu tố hoạt hóa plasminogen mô (tPA) tái tổ hợp”
Toàn cảnh Hội thảo
Tại Hội thảo các nhà khoa học đã trình bày 06 báo cáo với những nội dung liên quan tới các phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu của Đề tài KC10.28/06-10 do các nhà khoa học Viện Công nghệ sinh học thực hiện. Đây là dịp để các nhà khoa học cùng nhìn lại quá trình nghiên cứu, trình bày, đánh giá các kết quả đạt được, trao đổi kinh nghiệm, thảo luận và đưa ra những định hướng nghiên cứu tiếp theo trong tương lai.
PGS .TS. Quyền Đình Thi trình bày báo cáo tại hội thảo
Đề tài KC10.28/06-10, “Nghiên cứu xây dựng quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm enzyme tái tổ hợp streptokinase và yếu tố hoạt hoá plasminogen mô (tPA) sử dụng trong điều trị”, là đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước do PGS. TS. Quyền Đình Thi thuộc Viện Công nghệ sinh học làm chủ nhiệm, các đơn vị phối hợp thực hiện là Viện Quân y 103, Viện Kiểm định Quốc gia Vaccine và sinh phẩm…. Thời gian thực hiện trong 2 năm (2009-2010).
Tính cấp thiết của Đề tài
Hiện nay bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên thế giới. Mỗi năm, bệnh tim gây tử vong cho 17,5 triệu người và dự đoán sẽ có khoảng 25 triệu người bị bệnh tim mạch tử vong vào năm 2020. Bệnh cũng được dự đoán sẽ là nguyên nhân lớn nhất gây tàn phế cho người trong tương lai. Một trong những nguyên nhân quan trọng của bệnh tim mạch là tắc nghẽn mạch máu, với tình trạng ứ đọng mạch máu với cục máu đông, có thể dẫn tới nhồi máu cơ tim cấp tính và đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
Trước đây, để ngăn chặn các cơn đau tim do nghẽn mạch, người ta thường sử dụng một số thuốc có bản chất hóa học như aspirin, ticlopidine, hoặc phẫu thuật để lấy hoặc thông tắc nghẽn, hoặc tạo ra mạch phụ để cấp mới máu. Nhưng trong những năm gần đây, đã có một cuộc cách mạng trong liệu pháp điều trị làm tan khối huyết (fibrin) là sử dụng các yếu tố hoạt hóa plasminogen thành plasmin để phân giải fibrin. Các yếu tố hoạt hóa plasminogen thường được sử dụng như streptokinase (SK, từ các chủng vi khuẩn liên cầu khuẩn Streptococcus), staphylokinase (Sak, từ Staphylococcus), urokinase (uPA) và yếu tố hoạt hóa plasminogen mô (tPA, từ người). Trong số đó, tPA rất được quan tâm bởi khả năng hoạt hóa plasminogen đặc hiệu và không gây phản ứng phụ. Bên cạnh đó, hai yếu tố SK và Sak cũng là sự lựa chọn thích hợp vì những kết quả so sánh trong việc thử nghiệm điều trị và hiệu quả giá thành cũng như không bị hạn chế về mặt khai thác lâm sàng của nó so với các yếu tố hoạt hóa khác. Ở Việt Nam, SK và tPA không được sản xuất mà phải nhập từ nước ngoài bằng ngoại tệ mạnh nên chi phí cao. Do vậy, nghiên cứu tạo ra SK và tPA là một yêu cầu cấp thiết hiện nay.
Kết quả nghiên cứu của Đề tài
Đến nay, Đề tài KC10.28/06-10 đã đạt được nhiều kết quả quan trọng có thể kể đến như:
Đối với nghiên cứu sản xuất chế phẩm Streptokinase
+ Đã nhân dòng được gene mã hóa streptokinase có kích thước 1323 bp (mã hóa 440 aa) từ chủng Streptococcus pyogenes DT17 phân lập tại Việt Nam và đăng ký trên GenBank với mã số EU872448.
+ Biểu hiện thành công gene sk trong E. coli BL21 với vector pET21a+ có năng suất trung bình đạt 5846 U/ml, tương đương 92 mg/g tế bào tươi, 1196 mg/L dịch nuôi cấy.
+ Xây dựng thành công quy trình sản xuất SK tinh sạch đạt tiêu chuẩn dược điển Việt Nam với năng suất 85,6 mg SK/g tế bào tươi với hoạt tính riêng 11558 U/mg protein. Để sản xuất 01 liều 1.500.000 U như sản phẩm trên thị trường cần 150 mg SK, tương đương 2 g nguyên liệu tế bào tươi.
+ Đã đăng ký bản quyền: Chủng Escherichia coli BL21 tái tổ hợp sinh tổng hợp streptokinaza, mã số: SC 1-2010-00803. Đã chấp nhận đơn theo quyết định số 31316/QĐ-SHTT, ngày 17/06/2010.
Sản phẩm SK tái tổ hợp tinh sạch từ E. coli M: thang protein chuẩn; (SK): SK tinh sạch | Chế phẩm SK tái tổ hợp sạch dạng bột |
Trong nghiên cứu sản xuất chế phẩm yếu tố hoạt hóa plasminogen mô (tPA)
+ Đã tạo dòng được gene mã hóa tPA kích thước 1689 bp mã hóa 562 aa từ mô cuống rốn ở người.
+ Biểu hiện thành công vector tái tổ hợp mang gene tPA trong tế bào CHO, hoạt tính riêng đạt 71.900 U/mg.
Tế bào CHO sau khi biến nạp soi dưới kính hiển vi huỳnh quang | Sản phẩm tPA biểu hiện ở tế bào CHO |
Có thể nói Đề tài KC10.28/06-10 thành công sẽ mang ý nghĩa quan trọng trong việc sản xuất chế phẩm enzyme tái tổ hợp SK và tPA sử dụng trong điều trị các bệnh tim mạch liên quan tới tắc nghẽn mạch máu, làm giảm nguy cơ tử vong và các biến chứng của bệnh. Hiện nay đề tài đang được thực hiện ở giai đoạn cuối và sẽ kết thúc trong năm 2010.
Định hướng nghiên cứu tiếp theo trong tương lai
Chế phẩm Streptokinase tái tổ hợp đang được đề nghị với Chương trình KC10 (Bộ KH và CN) cho tiếp tục hoàn thiện công nghệ lên men, tinh chế và thử tiền lâm sàng trong nước và ở nước ngoài đạt tiêu chuẩn dược điển quốc tế để chuyển giao vào sản xuất ở Việt Nam.
Chụp ảnh kỷ niệm sau Hội thảo
Tin và Ảnh: Minh Tâm