Cách muối ảnh hưởng tới lưu lượng máu trong não

21/02/2022
Các nhà khoa học tại Đại học Georgia đã công bố kết quả nghiên cứu đáng ngạc nhiên về mối quan hệ giữa hoạt động của tế bào thần kinh và lưu lượng máu sâu trong não, cũng như não bị ảnh hưởng như thế nào khi cơ thể tiêu thụ muối. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Cell Reports.

Khi các tế bào thần kinh được kích hoạt, nó thường tạo ra sự gia tăng nhanh chóng lưu lượng máu đến não bộ. Mối quan hệ này được gọi là sự kết hợp mạch máu thần kinh, hoặc tăng huyết áp chức năng và nó xảy ra thông qua sự giãn nở của các mạch máu trong não, được gọi là tiểu động mạch. Hình ảnh tài nguyên từ tính chức năng (fMRI) dựa trên khái niệm khớp nối mạch thần kinh: các chuyên gia tìm kiếm các khu vực có lưu lượng máu yếu để chẩn đoán rối loạn não. Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây về khớp nối mạch thần kinh chỉ giới hạn ở các khu vực bề ngoài của não (chẳng hạn như vỏ não) và các nhà khoa học hầu như chỉ kiểm tra lưu lượng máu thay đổi như thế nào để đáp ứng với các kích thích cảm giác đến từ môi trường (chẳng hạn như kích thích thị giác hoặc thính giác). Chúng ta còn biết rất ít về việc liệu các nguyên tắc tương tự có áp dụng cho các vùng não sâu hơn có hòa hợp với các kích thích do chính cơ thể tạo ra hay không, được gọi là các tín hiệu cảm thụ.

Để nghiên cứu mối quan hệ này trong các vùng não sâu, một nhóm các nhà khoa học đa ngành do GS.TS. Javier Stern – Khoa Khoa học thần kinh, Giám đốc Trung tâm Thần kinh và Tim mạch tại Đại học Georgia - đã phát triển một phương pháp mới kết hợp kỹ thuật phẫu thuật và hình ảnh thần kinh hiện đại (neuroimaging). Nhóm nghiên cứu tập trung vào vùng dưới đồi, một vùng não sâu liên quan đến các chức năng quan trọng của cơ thể bao gồm ăn, uống, điều chỉnh nhiệt độ cơ thể và sinh sản. Nghiên cứu đã kiểm tra lưu lượng máu đến vùng dưới đồi thay đổi như thế nào để phản ứng với lượng muối cơ thể nạp vào.

Giáo sư, Tiến sĩ Stern cho biết: “Chúng tôi chọn muối vì cơ thể cần kiểm soát nồng độ natri một cách chính xác. Khi bạn ăn thức ăn mặn, não sẽ cảm nhận được và kích hoạt một loạt cơ chế bù trừ để đưa lượng natri xuống thấp hơn”.

Cơ thể thực hiện điều này một phần bằng cách kích hoạt các tế bào thần kinh kích hoạt giải phóng vasopressin, một loại hormone chống bài niệu đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nồng độ muối thích hợp. Trái ngược với các nghiên cứu trước đây đã quan sát thấy mối liên hệ tích cực giữa hoạt động của tế bào thần kinh và lưu lượng máu tăng lên, các nhà nghiên cứu nhận thấy lưu lượng máu giảm khi các tế bào thần kinh được kích hoạt ở vùng dưới đồi. Theo GS.TS. Stern: “Những phát hiện này khiến chúng tôi ngạc nhiên vì chúng tôi thấy hiện tượng co mạch, trái ngược với những gì mà hầu hết mọi người mô tả trong vỏ não để phản ứng với một kích thích cảm giác. Lưu lượng máu giảm thường được quan sát thấy trong vỏ não trong trường hợp mắc các bệnh như Alzheimer, sau đột quỵ hoặc thiếu máu cục bộ."

Nhóm nghiên cứu gọi hiện tượng này là "khớp nối mạch máu thần kinh nghịch đảo", hay sự giảm lưu lượng máu tạo ra tình trạng thiếu oxy. Họ cũng quan sát thấy những điểm khác biệt khác như: Trong vỏ não, các phản ứng của mạch máu đối với các kích thích rất cục bộ và sự giãn nở diễn ra nhanh chóng. Ở vùng dưới đồi, phản ứng lan tỏa và diễn ra từ từ, trong một thời gian dài. Khi chúng ta ăn nhiều muối, nồng độ natri của chúng ta sẽ tăng cao trong một thời gian dài. Các nhà nghiên cứu tin rằng tình trạng thiếu oxy là một cơ chế tăng cường khả năng của các tế bào thần kinh để đáp ứng với kích thích muối duy trì, cho phép chúng duy trì hoạt động trong một thời gian dài.

 

Ảnh minh họa vùng dưới đồi (Ảnh: Internet)

Phát hiện đặt ra những câu hỏi thú vị về việc huyết áp tăng có thể ảnh hưởng đến não như thế nào. Khoảng 50% đến 60% trường hợp huyết áp cao được cho là do cơ thể tiêu thụ quá nhiều muối. Nhóm nghiên cứu có kế hoạch nghiên cứu cơ chế ghép nối mạch thần kinh nghịch đảo này trên mô hình động vật để xác định xem liệu nó có góp phần vào bệnh lý tăng huyết áp phụ thuộc vào muối hay không. Ngoài ra, họ hy vọng sẽ sử dụng phương pháp tiếp cận của mình để nghiên cứu các vùng não và các bệnh khác, bao gồm trầm cảm, béo phì và các tình trạng thoái hóa thần kinh.

Giáo sư, Tiến sĩ Stern chia sẻ thêm: “Nếu bạn thường xuyên ăn nhiều muối, bạn sẽ bị tăng hoạt các tế bào thần kinh vasopressin. Điều này sau đó có thể gây ra tình trạng thiếu oxy quá mức và dẫn đến tổn thương mô trong não. Nếu hiểu rõ hơn về quá trình này, chúng ta có thể đưa ra các mục tiêu mới để ngăn chặn quá trình kích hoạt phụ thuộc vào tình trạng thiếu oxy và có thể cải thiện kết quả của những người bị huyết áp cao do tiêu thụ quá nhiều muối."

Nguồn: ScienceDaily
Xử lý tin: Phương Hà



Tags:
Tin liên quan