Thông tin Đề tài

Tên đề tài Thiết kế, tổng hợp và đánh giá hoạt tính ức chế enzym alpha-glucosidase của một số dẫn xuất arylidene triterpenoid
Mã số đề tài QTRU01.05/20-21
Cơ quan chủ trì (Cơ quan thực hiện) Viện Hoá học
Cơ quan phối hợp Viện nghiên cứu Hóa học UFA, Viện Hàn lâm Khoa học Nga
Thuộc Danh mục đề tài Quỹ Nghiên cứu Cơ bản Nga
Họ và tên TS. Nguyễn Thị Thu Hà và TS. Elmira F. Khusnutdinova
Thời gian thực hiện 01/06/2020 - 30/06/2022
Tổng kinh phí 200 triệu đồng
Xếp loại Xuất sắc
Mục tiêu đề tài

- Tổng hợp các dẫn xuất arylidene triterpenoid từ khung triterpennoid tự nhiên (betulin, oleanolic, ursolic và glyceretic acid) có khả năng ức chế enzym α-glucosidase.
- Tăng cường hợp tác quốc tế với đối tác nghiên cứu Nga - Viện nghiên cứu Hóa học UFA- Viện Hàn lâm Khoa học Nga.

 

Kết quả chính của đề tài

- Đã đánh giá hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase của 231 hợp chất, trong đó có 28/231 hợp chất có hoạt tính ức chế mạnh với giá trị IC50 < 1 µg/ml; đã thống nhất lựa chọn 24/28 mẫu này để tiếp tục đánh giá các hoạt tính sinh học khác.
- Đã đánh giá hoạt tính kháng vi sinh vật và nấm kiểm định của 24 hợp chất, trong đó có 7/24 mẫu thể hiện khả năng ức chế sự phát triển của vi sinh vật gram (+) với mức độ từ mạnh đến trung bình với giá trị IC50 từ 4.41±0.72 đến 115.51±6.93 µg/ml. Có 17/24 mẫu không thể hiện tác dụng ở nồng độ nghiên cứu. Các mẫu thử không có tác dụng trên các chủng vi khuẩn gram âm.
- Đã đánh giá hoạt gây độc trên 4 dòng tế bào ung thư của 24 hợp chất. Hợp chất A-50-furf có hoạt tính mạnh trên cả 4 dòng tế bào ung thư với giá trị IC50 từ 4.0±0.1 đến 9.58±0.26 µg/ml. Hợp chất 3NH2-M-2 có hoạt tính mạnh và chọn lọc trên dòng ung thư gan Hep-G2 với giá trị IC50 là 1.25±0.05 µg/ml.
- Đã đánh giá hoạt tính chống oxy hóa của 24 hợp chất. Có 3/24 hợp chất thể hiện khả năng bắt giữ DPPH ở mức độ yếu với giá trị EC50 từ 105.50±2.2 đến 227.76±4.9 µg/ml. Các chất còn lại không thể hiện hoạt tính ở nồng độ nghiên cứu.
- Đã đánh giá hoạt tính ức chế sản sinh NO của 24 hợp chất. Có 10/24 chất có hoạt tính mạnh hơn chất tham khảo L-NMMA với giá trị IC50 từ 1.0±0.05 đến 5.38±0.22 µg/ml. Đây là những kết quả rất có ý nghĩa để mở rộng nghiên cứu về các hoạt chất kháng viêm trên cơ sở các chất có tác dụng ức chế enzym α-glucosidase.
- Đã đánh giá hoạt tính ức chế enzym AChE của 24 hợp chất. Các hợp chất này không có tác dụng ở nồng độ < 256 µg/ml.
- Đã công bố 06 bài báo trên tạp chí SCI/SCIE và 01 bài báo trên tạp chí VAST1.
- Đã đào tạo 01 dược sỹ.
-    Đã xây dựng mối quan hệ hợp tác và trao đổi khoa học trong lĩnh vực đánh giá hoạt tính sinh học.

 

Những đóng góp mới

- Lần đầu tiên 231 dẫn xuất tổng hợp từ khung triterpen được đánh giá các hoạt tính sinh học như hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase, kháng vi sinh vật và nấm kiểm định, chống oxy hóa, gây độc tế bào ung thư, ức chế sản sinh NO trên dòng thế bào Raw 264.7 và ức chế enzym acetylcholinesterase. Trong số 24 hợp chất có hoạt tính ức chế mạnh enzym α-glucosidase, có 10/24 hợp chất có tiềm năng trong nghiên cứu phát triển chất kháng viêm do có hoạt tính ức chế sản sinh NO mạnh. Đây là kết quả nghiên cứu mới và có nhiều ý nghĩa khoa học vì bệnh tiểu đường có liên quan mật thiết đến các bệnh lý viêm.

 

*** Sản phẩm cụ thể giao nộp:
- Công bố
1.    Anastasiya V. Petrova, Alexander I. Poptsov, Ha Nguyen Thi Thu, Nguyen Van Tuyen, Elmira F. Khusnutdinova, Denis A. Babkov & Oxana B. Kazakova. Synthesis, Cytotoxicity, and α-glucosidase Inhibitory Activity of Triterpenic and Sitosterol Tetrazole Derivatives, Chemistry of Heterocyclic Compounds. DOI: 10.1007/s10593-021-03001-6, 2021.
2.    Elmira Khusnutdinova , Zarema Galimova , Alexander Lobov , Irina Baikova , Oxana Kazakova , Ha Nguyen Thi Thu , Nguyen Van Tuyen , Yuri Gatilov , René Csuk , Immo Serbian , Sophie Hoenke . Synthesis of messagenin and platanic acid chalcone derivativesand their biological potential, Natural Product Research 36 (20). doi.org/10.1080/14786419.2021.1922904, 2022.
3.    A V Petrova , E F Khusnutdinova , A N Lobov , L M Zakirova , N T T Ha , D A Babkov. Selective synthesis of A-ring Е-arylidene derivatives from β-sitosterol and their activity, Natural Product Research . doi.org/10.1080/14786419.2022.2103555, 2022.
4.    MaratBabaev, Elmira Khusnutdinova, Alexander Lobov, ZaremaGalimova, Anastasiya Petrova, Tatyana Rybalova, Ha Thi Thu Nguyen, Craig Meyers, Mark Prichard, Oxana Kazakova. Allobetulone rearrangement to l8αH,19βH-ursane triterpenoids with antiviral activity, Natural Product Research  36(13): 3286-3296. DOI: 10.1080/14786419.2020.1855159, 2022.
5.    Elena Tretyakova, Irina Smirnova, Oxana Kazakova, Ha Thi Thu Nguyen, Alina Shevchenko, Elena Sokolova, Denis Babkov and Alexander Spasov, New molecules of diterpene origin with inhibitory properties toward α-glucosidase. International Journal of Molecular Sciences 23, 13535. https://doi.org/10.3390/ijms232113535, 2022.
6.    Liana Zakirova, Irina Baikova, Irina Smirnova, Elena Тretyakova, Alexander Lobov, Ha Thi Thu Nguyen & Oxana Каzakova, 24-Nor-allobetulins possess strong α-glucosidase inhibitory activity. Natural Product Research.  https://doi.org/10.1080/14786419.2022.2154347, 2022.
7.     Elmira F. Khusnutdinova, Nguyen Thi Thu Ha, Gulnara V. Giniyatullina, Le Thi Tu Anh, Alexander I. Poptsov, Oxana B. Kazakova. Synthesis and α-glucosidase inhibition activity of a series lupane C2-benzylidene-triterpenoids, Vietnam J. Chem., 59(5): 612-619, DOI: 10.1002/vjch.202100013, 2021.
- Đào tạo: Đào tạo 01 cử nhân.

Ảnh nổi bật đề tài
1701852412034-T10 thuha.png