Thông tin Đề tài
Tên đề tài | Nghiên cứu đặc trưng nhiễu loạn điện ly ban đêm vùng vĩ độ thấp từ số liệu vệ tinh Demeter và số liệu GPS liên tục ở Việt Nam và lân cận |
Mã số đề tài | VAST05.04/20-21 |
Cơ quan chủ trì (Cơ quan thực hiện) | Viện Vật lý địa cầu |
Thuộc Danh mục đề tài | Hướng Khoa học trái đất (VAST05) |
Họ và tên | Nguyễn Chiến Thắng |
Thời gian thực hiện | 01/01/2020 - 30/06/2023 |
Tổng kinh phí | 600 triệu đồng |
Xếp loại | Chọn |
Mục tiêu đề tài | Làm sáng tỏ đặc trưng xuất hiện nhiễu loạn điện ly ban đêm khu vực Đông Nam Á sử dụng số liệu DEMETER và các số liệu GPS liên tục giai đoạn 2005-2010. |
Kết quả chính của đề tài | - Về khoa học:
Các sự kiện biến thiên nhanh của dao động mật độ điện tử và mật độ ion dạng gần chu kỳ các sự kiện phân bố trong khoảng vĩ độ độ rộng cỡ ~30o ở bán cầu Nam, ở bán cầu Bắc khoảng xuất hiện hẹp hơn một chút. Sự xuất hiện mạnh của nhiễu loạn này trong điều kiện hoạt tính từ yếu.
Các sự kiện nhiễu loạn điện ly biên độ lớn liên quan đến sự phát triển và hình thành bong bóng plasma trên số liệu vệ tinh DEMETER phân bố xung quanh xích đạo từ, đồng nhất ở mọi kinh tuyến và nằm trong khoảng từ -15° tới +15o vĩ độ từ. Các biến đổi theo mùa các nhiễu loạn bong bóng plasma cực đại ở phân điểm.
Từ số liệu GPS liên tục quan sát thấy dạng cấu trúc dị thường ion hóa xích đạo với hai đỉnh ở hai phía của xích đạo từ (ở khoảng vĩ độ 7-8o N). Thời gian xuất hiện các đỉnh là khoảng ~7h00 UT (~14h00 LT), vĩ độ đỉnh Bắc ~21o N, và vĩ độ đỉnh Nam 5-6o S, gần như đối xứng nhau qua xích đạo từ. Bất thường điện ly ban đêm thường xuất hiện trước nửa đêm địa phương. Sự xuất hiện của chúng tuân theo quy luật mùa khá rõ rệt, xuất hiện cao hơn vào các tháng phân điểm thấp hơn vào các tháng chí điểm. Tần suất xuất hiện bất thường điện ly ban đêm tại các trạm phụ thuộc hoạt tính mặt trời. Theo vĩ độ, bất thường điện ly ban đêm xuất hiện tập trung quanh vị trí cách đỉnh dị thường ion hóa xích đạo ban ngày khoảng vĩ độ 4-5o về phía xích đạo từ.
- Về ứng dụng:
Kết quả đề tài đóng góp thông tin về bất thường điện ly khu vực Đông Nam Á giúp cho việc cải tiến các mô hình số tầng điện ly khu vực và toàn cầu, nâng cao hiệu quả sử dụng tín hiệu vệ tinh ở khu vực Đông Nam Á và thế giới. |
Những đóng góp mới | Xây dựng được các biểu đồ phân bố và các đặc trưng thống kê các sự kiện liên quan đến nhiễu loạn điện ly ban đêm theo từng năm từ số liệu vệ tinh DEMETER giai đoạn 2005-2010. |
Khu vực nghiên cứu | Cung cấp cơ sở dữ liệu khoa học cho các cơ sở nghiên cứu chuyên ngành về địa từ-điện ly. |
Kiến nghị | Kết hợp các số liệu khác hiện có trong nước, như số liệu thăm dò thẳng đứng tầng điện ly, cùng thời gian để khẳng định các đặc trưng của nhiễu loạn tầng điện ly đã thu được từ đề tài. |
Ảnh nổi bật đề tài | ![]() |