Về khoa học: - Đề tài đã xây dựng được cơ sở dữ liệu về hiện trạng, đặc điểm và phân tích được một số yếu tố ảnh hưởng đến trượt lở mái dốc khu vực hồ chứa nước và vùng thượng lưu có nguy cơ đe dọa an toàn công trình hồ và đập tại miền Trung Việt Nam. Bên cạnh các tác nhân góp phần hình thành trượt lở như địa hình, địa mạo, địa chất, kiến tạo, điều kiện khí hậu, có thể thấy rằng, lượng mưa lớn và kéo dài là một trong những nhân tố then chốt kích hoạt sự dịch chuyển mái dốc. - Đề tài đã thực hiện thí nghiệm trong phòng nhằm xác định một số chỉ tiêu cơ lý của mẫu đất thu thập tại mặt trượt phục vụ tính toán ổn định mái dốc. Kết quả thí nghiệm cho thấy các mẫu đất có chứa thành phần hạt sét rất nhạy cảm với sự thay đổi độ ẩm trong mái dốc, làm cho vật liệu mái dốc dễ bị giảm lực liên kết, dễ suy giảm cường độ kháng cắt, do đó ảnh hưởng nhiều đến độ ổn định tổng thể của mái dốc. Ngoài ra, vật liệu mái dốc và mặt trượt là sản phẩm của quá trình phong hóa mạnh và phong hóa hoàn toàn, có hệ số thấm cao, các đặc tính này tạo điều kiện cho nước ngầm dễ xâm nhập sâu vào trong mái dốc theo các khe nứt và làm gia tăng áp lực lỗ rỗng gây ra trượt lở. - Thử nghiệm mô phỏng trượt lở sử dụng thiết bị cắt vòng ICL-2 được thực hiện trên một số mẫu đất thu thập tại các khối trượt điển hình nhằm làm sáng tỏ cơ chế vật lý của quá trình hình thành trượt lở. Kết quả thí nghiệm chỉ ra rằng, các khối trượt lở đều xảy ra khi hệ số áp lực nước lỗ rỗng do mưa đạt giá trị rất cao (ru > 0,50). Với khối trượt lớn phía thượng lưu của hồ thủy điện sông Bung 5, hệ số áp lực nước lỗ rỗng tới hạn có thể kích hoạt sự dịch chuyển hoàn toàn của mái dốc là ru= 0,57. - Mô phỏng quá trình hình thành và dịch chuyển của một số khối trượt được thực hiện trên mô hình số LS-RAPID. Với khối trượt tại thượng lưu khu vực thủy điện Rào Trăng 4, kết quả mô hình được đánh giá phù hợp với các dữ liệu ghi nhận và dấu hiệu ngoài hiện trường. Đáng chú ý là việc đánh giá một số kịch bản trượt lở gây ra do sự gia tăng áp lực nước lỗ rỗng (trượt lở do mưa gây ra) tại khối trượt lớn đang hoạt động phía thượng lưu hồ thủy điện sông Bung 5. Phân tích cho thấy, trong trường hợp lượng mưa đủ lớn gây ra bão hòa vật liệu mái dốc ở một giá trị nào đó có ru > 0,55, khối trượt lớn này có thể sẽ kích hoạt sự dịch chuyển hoàn toàn và đe dọa tới an toàn khu vực hồ thủy điện sông Bung 5. - Đề tài đã khảo sát và đánh giá được một số tác động chính của trượt lở hồ đập ở Việt Nam, gồm gây thiệt hại về kinh tế do phá hoại công trình và ảnh hưởng tới tiến độ dự án; gây lũ quét đe dọa tới an toàn hồ đập ; và gây tác động bồi lắng tới hồ chứa nước. Hiện nay ở Việt Nam, những quy định về vận hành an toàn hồ đập liên quan tới nguy cơ trượt lở hồ đập chưa được xem xét, ban hành. Vì vậy, việc nghiên cứu về các quy luật trượt lở hồ đập để mà xây dựng được các quy trình quy định trong vận hành an toàn hồ đập có xem xét tới nguy cơ và rủi ro trượt lở trong hồ đập cần được thực hiện. Về ứng dụng: Phương pháp và kết quả mô hình mô phỏng trượt lở trong đề tài có thể ứng dụng cho các khối trượt có các điều kiện tương đồng về địa hình, địa chất và điều kiện khí hậu, lượng mưa. Ngoài ra, đề tài đã đưa ra được một số đề xuất nhằm giảm thiểu rủi ro trượt lở trong khu vực hồ đập tại Việt Nam. Sản phẩm của đề tài: - Các bài báo đã công bố: 01 bài báo ISI và 01 bài báo Hội thảo trong nước (1) Tien P.V, Trinh P.T, Luong L.H, Nhat L.M, Duc D.M, Hieu T.T, Cuong T.Q, Nhan T.T (2021) The October 13, 2020 deadly rapid landslide triggered by heavy rainfall in Phong Dien, Thua Thien Hue, Vietnam. Landslides 18 (6), 2329-2333 https://doi.org/10.1007/s10346-021-01663-z. (2) Phạm Văn Tiền, Đỗ Minh Đức, Lê Hồng Lượng (2020) Đặc điểm, hiện trạng trượt lở tại các tỉnh từ Quảng Trị đến Quảng Nam trong tháng 10 năm 2020. Hội thảo của Đại hội toàn quốc Hội Địa chất công trình và Môi trường Việt Nam, Hà Nội, ngày 12 tháng 12 năm 2020 (12 trang). |