Thông tin Đề tài

Tên đề tài Khám phá sự đa dạng các loài bò sát - lưỡng cư ở một số khu rừng trên núi cao thuộc hành lang biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc
Mã số đề tài QTRU01.06/19-20
Cơ quan chủ trì (Cơ quan thực hiện) Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam
Cơ quan phối hợp Quỹ Nghiên cứu cơ bản Nga, Cộng hoà Liên bang Nga.
Thuộc Danh mục đề tài Nhiệm vụ Hợp tác Quốc tế
Họ và tên PGS.TS Nguyễn Thiên Tạo
Thời gian thực hiện 01/01/2019 - 31/12/2020
Tổng kinh phí 200 triệu đồng
Xếp loại Xuất sắc
Mục tiêu đề tài

- Cập nhật thông tin đa dạng các loài bò sát – lưỡng cư ở một số khu vực rừng trên núi cao ưu tiên bảo tồn thuộc hành lang biên giới Việt Nam và Trung Quốc.

- Khám phá phát hiện các loài mới cho khoa học, ghi nhận mới (nếu có) dựa trên các bằng chứng hình thái học và di truyền phân tử.

- Đề xuất các khuyến nghị cho công tác bảo tồn các loài bò sát – lưỡng cư và nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ nghiên cứu Việt Nam.

Kết quả chính của đề tài

- Về khoa học:

  • Cung cấp thông tin cập nhật về đa dạng về thành phần loài bò sát – lưỡng cư ở các địa điểm nghiên cứu thuộc khu vực rừng trên núi cao thuộc biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc gồm Pu Ta Lẻng, tỉnh Lai Châu ghi nhận 37 loài thuộc 10 họ, 3 bộ gồm 11 loài bò sát và 26 loài lưỡng cư, và tại Cao Tả Tùng, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang 59 loài thuộc 14 họ, 3 bộ bao gồm 19 loài bò sát và 40 loài loài lưỡng cư. Trong số đó có 15 loài bị đe doạ cấp toàn cầu, ghi trong Danh lục Đỏ IUCN (2019): 3 loài ở bậc nguy cấp, 7 loài ở bậc sẽ nguy cấp, 5 loài ở bậc bị đe doạ cấp toàn cầu trong Danh lục Đỏ IUCN (2019) và 2 loài bị đe doạ cấp quốc gia trong Sách Đỏ Việt Nam (2007).
  • Nghiên cứu bước đầu đã biện luận mối quan hệ di truyền các phức hợp loài ẩn, phát hiện và mô tả 01 mới loài cho khoa học - Rhacophorus vanbanicus và ghi nhận phân bố mới loài rắn Lycodon pictus tại Trung Quốc.
  • Nguyên nhân tác động làm cho nhiều loài bị suy giảm đáng kể số lượng cá thể bao gồm: 1) Canh tác thảo quả và hương thảo dưới tán rừng, 2) Khai thác chọn cây gỗ lớn có giá trị kinh tế cao, 3) Săn bắt động vật rừng, 4) Thu hái lâm sản ngoài gỗ, 5) Sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ làm nương rẫy trong rừng và 6) Rà soát bom mìn tại khu vực biên giới. Trong các tác động nêu trên, tác động do Canh tác thảo quả và hương thảo dưới tán rừng được cho là nghiêm trọng nhất.

- Ứng dụng:
+ Kết quả nghiên cứu đã thu thập bổ sung thêm 21 mẫu tiêu bản ếch nhái và bò sát phục vụ công tác nghiên cứu, học tập.

- Về đào tạo:
+ Các số liệu khoa học của nhiệm vụ góp phần đạo tạo 01 Thạc sỹ sinh học.

- Phát triển hợp tác:
+ Nhiệm vụ thực hiện đã hỗ trợ nâng cao và phát triển mối quan hệ hợp tác nghiên cứu khoa học giữa Việt Nam và Liên bang Nga trong công bố các công trình quốc tế và đào tạo cán bộ nghiên cứu có trình độ.

Những đóng góp mới

- Cập nhật thông tin về đa dạng về thành phần loài bò sát – lưỡng cư ở các địa điểm nghiên cứu thuộc khu vực rừng trên núi cao thuộc biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc gồm Pu Ta Lẻng, tỉnh Lai Châu ghi nhận 37 loài thuộc 10 họ, 3 bộ gồm 11 loài bò sát và 26 loài lưỡng cư, và tại Cao Tả Tùng, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang 59 loài thuộc 14 họ, 3 bộ bao gồm 19 loài bò sát và 40 loài loài lưỡng cư.

- Phát hiện 01 mới loài cho khoa học - Rhacophorus vanbanicus và ghi nhận phân bố mới loài rắn Lycodon pictus tại Trung Quốc.

- Bổ sung thêm mẫu vật mới cho bộ sưu tập mẫu vật của Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam.

Sản phẩm đề tài

- Các bài báo đã công bố (liệt kê): Công bố 02 bài báo trên tạp chí quốc tế thuộc danh lục ISI.

  1. Ivan I. Kropachev, Nikolai L. Orlov, Hoa Thi Ninh, and Tao Thien Nguyen (2019). A new species of rhacophorus genus (Amphibia: Anura: Rhacophoridae: Rhacophorinae) from Van Ban district, Lao Cai province, Northern Vietnam. Russian Journal of Herpetology, 26 (6): 325-334
  2. Helen Yvonne Janssen, Ren Jin-Long, Li Jia-Tang, Wang Zeng, Tao Thien Nguyen, Truong Quang Nguyen, Quynh Thi Thuy Bui, Hanh Thi Ngo, Minh Duc Le & Thomas Ziegler (2020). Range extension and extended diagnosis of Lycodon pictus: First country record from China. Revue suisse de Zoologie 127(2): 413-422.

- Các bằng sáng chế, giải pháp hữu ích (liệt kê nếu có): Không

- Các sản phẩm (mô tả sản phẩm, nơi lưu giữ): 21 mẫu vật của 10 loài được lưu giữ tại Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam.

- Đào tạo: 01 Thạc sỹ sinh học

Kiến nghị

- Kính đề ghị Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam và Quỹ Nghiên cứu cơ bản Nga, Cộng hoà Liên bang Nga tiếp tục tài trợ kinh phí hỗ trợ nhóm nghiên cứu thực hiện theo hướng nghiên cứu của đề tài ở Việt Nam. Các nghiên cứu này không những có thể khám phá thêm nhiều loài chưa được ghi nhận mà còn là cơ sở khoa học cho việc quy hoạch khu rừng đặc dụng để tối ưu hóa thể chế bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam.

- Đối tác nước ngoài là nhóm nghiên cứu uy tín khoa học trên thế giới trong nghiên cứu về bò sát – lưỡng cư không chỉ ở Việt Nam và các nước khác lân cận như Trung Quốc, Lào, Thái Lan,... Do vậy, cơ hội hợp tác, tiếp xúc và làm việc sẽ nâng cao được trình độ chuyên môn, công bố các công trình nghiên cứu trên các tạp chí quốc tế có uy tín góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm khoa học. Kính đề nghị Viện Hàn lâm Khoa học công nghệ Việt Nam và Quỹ Nghiên cứu cơ bản Nga, Cộng hoà Liên bang Nga tiếp tục đẩy mạnh phát triển hợp tác trong thời gian tới, đồng thời hỗ trợ các nhà khoa học của hai cơ quan.

 

Ảnh nổi bật đề tài
1621995382542-nthientao.jpg