Thông tin Đề tài

Tên đề tài Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của hoạt động kinh tế - xã hội đến môi trường và đa dạng sinh vật vùng ven đường Hồ Chí Minh đi qua từ Quảng Bình đến Thừa Thiên - Huế và các giải pháp cho phát triển bền vững
Cơ quan chủ trì (Cơ quan thực hiện) Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật
Thuộc Danh mục đề tài Hướng Đa dạng sinh học và các hợp chất có hoạt tính sinh học (VAST04)
Họ và tên TS. Đỗ Hữu Thư
Thời gian thực hiện 01/01/2006 - 01/01/2007
Tổng kinh phí 250 triệu đồng
Kết quả chính của đề tài

1.    Đã tập hợp các số liệu và đánh giá tổng quát về các điều kiện tự nhiên có liên quan đến sự phát triển kinh tế - xã hội và đa dạng sinh vật vùng nghiên cứu: địa chất - địa hình, khí tượng thuỷ văn …
Phân loại và tìm hiểu các đặc điểm của các hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo dọc theo tuyến đường, đặc biệt chú ý đến độ che phủ và chất lượng của thảm thực vật rừng tự nhiên.
Tổng hợp các số liệu về tính đa dạng sinh vật vùng ven đường nói chung và ở các điểm, các khu vực nhạy cảm: Thành phần loài, các loài đặc trưng, các loài quý hiếm, các loài có giá trị kinh tế, các loài bị khai thác lạm dụng nhiều….
Xây dựng bản đồ hiện trạng thảm thực vật vùng nghiên cứu trước khi có tuyến đường đi qua tỷ lệ 1:50.000 (trong phạm vi 2 km dọc theo tuyến đường quy hoạch).


2.    Tổng hợp các tài liệu và đánh giá hiện trạng phát triển của nền kinh tế - xã hội vùng lãnh thổ trước khi có tuyến đường đi qua, đặc biệt chú ý đến những vấn đề sau:
-     Các cụm dân cư đô thị và nông thôn ven đường; phân bố dân cư, mật độ, quy mô và cơ cấu dân cư, lao động và sinh hoạt cộng đồng; thu nhập của người dân; y tế và sức khoẻ cộng đồng; hiện trạng và đặc điểm của văn hoá – giáo dục vùng ven đường; phong tục tập quán của nhân dân trong vùng, đặc biệt là của đồng bào các dân tộc ít người; cơ cấu ngành nghề; hiện trạng và đặc điểm sử dụng đất; hiện trạng giao thông, vận tải trong vùng, buôn bán và giao lưu hàng hoá…

3.    Đã xác định những thay đổi bước đầu về kinh tế - xã hội sau khi tuyến đường đã được xây dựng và đi vào hoạt động. Đặc biệt tập trung vào sự hình thành của các cụm dân cư đô thị và nông thôn mới, các trung tâm phát triển kinh tế văn hoá – xã hội mới hình thành; mật độ, quy mô và cơ cấu dân cư ven tuyến đường; mức sống và thu nhập của người dân; những thay đổi về cơ cấu ngành nghề; các hoạt động du lịch truyền thống và du lịch sinh thái; hiện trạng và đặc điểm sử dụng đất; các khu tái định cư để xây dựng tuyến đường.

4.    Đã xác định những thay đổi bước đầu về môi trường sinh thái và đa dạng sinh vật sau khi tuyến đường đã được xây dựng và đi vào hoạt động: Đặc biệt chú ý đến những thay đổi về tỷ lệ che phủ và cơ cấu của thảm thực vật rừng; chất lượng của các hệ sinh thái rừng; sự thay đổi trong quá trình diễn thế tự nhiên phục hồi thảm thực vật rừng; sự biến động về số lượng và mật độ của các loài sinh vật (cả thực vật và động vật) quý hiếm, có giá trị khoa học và kinh tế cao trong vùng; tỷ trọng và cơ cấu của thảm thực vật nhân tạo, sự biến động của khu hệ sinh vật ở những vùng, những điểm nhạy cảm, sự xuất hiện của những loài ngoại nhập….

5.    Tổng hợp và phân tích những số liệu và kết quả nghiên cứu để xác định những tác động tích cực, những hạn chế của hoạt động kinh tế - xã hội đến môi trường sinh thái và tài nguyên sinh vật sau khi tuyến đường đã được xây dựng và đi vào hoạt động.
Xây dựng bản đồ hiện trạng thảm thực vật vùng nghiên cứu sau khi tuyến đường được xây dựng và đi vào hoạt động tỷ lệ 1:50.000 (trong phạm vi 2 km dọc theo tuyến đường quy hoạch). Phân tích những biến đổi của thảm thực vật so với bản đồ đã xây dựng ở phần 1.

6.    Xác định và thiết lập các khu định vị phục vụ việc theo dõi và giám sát biến động về môi trường sinh thái và đa dạng sinh vật ở các điểm, các vùng quan trọng và nhạy cảm như đã trình bày trong nội dung 1. Số lượng các ô sẽ được quyết định sau quá trình thực hiện đề tài. Kích thước của mỗi ô theo dõi định vị không nhỏ hơn 500x500m.

7.    Đề xuất các giải pháp cho phát triển bền vững. Các giải pháp này phải tuân thủ các nguyên tắc chính của chiến lược phát triển bền vững, bảo đảm không hạn chế sự phát triển kinh tế - xã hội, không ngừng nâng cao đời sống vật chất - văn hoá - tinh thần cho người dân, được cộng đồng dân cư chấp nhận, không hạn chế và cản trở hoạt động của tuyến đường, đảm bảo cho tuyến đường hoạt động an toàn đồng thời duy trì một tỷ lệ thích hợp độ che phủ của thảm thực vật tự nhiên, bảo vệ được sự đa dạng sinh vật, tài nguyên đất, tài nguyên nước và tài nguyên sinh vật, đặc biệt ở các điểm, các vùng nhạy cảm. Vì sự phát triển bền vững của một vùng lãnh thổ liên quan đến rất nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội – môi trường nên các giải pháp cũng rất đa dạng. Có thể tổng hợp thành 7 nhóm giải pháp sau:
-    Tổ chức tuyên truyền giáo dục về bảo vệ môi trường và tài nguyên sinh vật cho nhân dân địa phương.
-    Giới thiệu các phương thức sản xuất và các tiến bộ khoa học kỹ thuật thích hợp cho nhân dân địa phương về sản xuất (phương thức canh tác, tập đoàn cây trồng vật nuôi, hướng tiêu thụ sản phẩm…) và các dịch vụ khác.
-    Đề xuất các biện pháp xoá đói giảm nghèo, giới thiệu các nguồn vốn cho nhân dân địa phương để phát triển sản xuất, xoá đói giảm nghèo, ổn định cuộc sống.
-    Phối hợp với chính quyền địa phương đề xuất phương cách quản lý hành lang dọc đường Hồ Chí Minh.
-    Phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền ở địa phương đề xuất các khu vực cần bảo vệ nghiêm ngặt về đa dạng sinh vật.
-    Đề xuất hướng dẫn các biện pháp kỹ thuật phủ xanh đất trống đồi núi trọc phù hợp với điều kiện của địa phương (khoanh nuôi, bảo vệ rừng, trồng rừng, nông lâm kết hợp, vườn nhà, vườn rừng, trang trại….
-    Khuyến cáo các địa phương xây dựng xã hội ổn định, an ninh tốt, tuân thủ pháp luật.
Sản phẩm đề tài
Các kết quả nghiên cứu chính của đề tài sẽ được thể hiện trong các sản phẩm chính sau:
-    Danh mục các loài sinh vật quan trọng trong khu vực nghiên cứu.
-    Bản đồ hệ sinh thái rừng vùng nghiên cứu trước và sau khi có tuyến đường tỷ lệ 1:50.000.
-    Hệ thống các điểm nghiên cứu cố định phục vụ cho việc theo dõi lâu dài và giám sát biến động môi trường và đa dạng sinh vật.
-    Các giải pháp chính phục vụ cho phát triển bền vững kinh tế xã hội và bảo vệ môi trường, đa dạng sinh vật vùng có tuyến đường đi qua.